De eerste Nederlandse snelweg

Utrecht - Den Haag

De A12 was ontworpen op een manier die in de jaren 30 gebruikelijk was: lange rechtstanden met af en toe bogen, die naar huidige maatstaven soms niet al te ruime boogstralen bezaten. In eerste instantie was de weg voorzien van één rijstrook per richting, later werd het dwarsprofiel verbreed naar 3 rijstroken. Pas na het rapport van de Commissie van Overleg voor de Wegen in december 1933 werd besloten tot aanleg van twee gescheiden rijbanen met 2 rijstroken per richting.

Hoewel de weg als erg belangrijk werd bestempeld, zorgde de economische crisis ervoor dat er relatief weinig geld voorhanden was. De bouw vorderde daardoor niet in een erg hoog tempo. Dat werd nog eens verergerd door de grondgesteldheid op het gedeelte tussen Gouda en Woerden. Een dikke veenlaag pal onder de bovenste kleilaag zorgde ervoor dat elk opgeworpen pakket zand binnen de kortste keren "verdwenen" was. Dit bleek een nadeel van de keuze voor geheel nieuwe tracés: daar waar in het verleden kronkelige rivierdijken werden gebruikt voor de verbindingen wenste men nu rechte wegen over een eigen tracé, die echter de veengebieden wel dwars doorkruisten.

De bouw werd begonnen tussen Voorburg en Zoetermeer. Reeds in 1933 werd in de buurt van Nootdorp uitgebreid gewerkt aan de totstandkoming van de nieuwe weg. Gebouwd werd aan het viaduct over de Veenweg en aan het viaduct van de Hofpleinspoorlijn over het tracé van de nieuwe snelweg. Daartoe moesten de treinen van de Hofpleinspoorlijn een aantal maanden de spoorweg Den Haag - Gouda gelijkvloers kruisen.

Hoewel de verharding al voor het overgrote deel in 1936 gereed kwam, is het gedeelte tussen Voorburg en Zoetermeer feestelijk voor het verkeer vrijgegeven op 15 april 1937. Daarbij werd in Zoetermeer chocomel geschonken voor de genodigden. Het allereerste stukje autosnelweg in Nederland was vanaf die dag openbaar te berijden - een mijlpaal van formaat in de wegengeschiedenis.

Een groot deel van de nieuwe weg bestond uit betonplaten met uitzondering van het gedeelte tussen Zevenhuizen en Bodegraven, dat in klinkers was uitgevoerd. Dat had twee oorzaken: tegemoetkoming aan de klinkerindustrie enerzijds en omdat het beter was voor aardebanen die nog niet geheel gezet waren. Bovendien waren alle toe- en afritten van klinkers voorzien.

Bijzonder aan de nieuwe rijksweg 12 waren bovendien de doorlopende, van verharding voorziene "parkeerbermen" (vluchtstroken) met een breedte van wel 2,5 meter; voor die tijd ronduit revolutionair en een internationale primeur.

Als autosnelweg werden alle kruisingen met dwarswegen ongelijkvloers uitgevoerd. Er was tussen Voorburg en Oudenrijn één uitzondering op het principe van de kruisingsvrijheid: de beweegbare brug over de Gouwe. Deze rivier is immers vanouds een staande-mastenroute. Deze brug bestaat nog altijd en dient thans het lokale verkeer. Ze ligt net even zuidelijk van het huidige Gouwe-aquaduct.

A2

De A2 wordt beschouwd als de belangrijkste noord-zuid-verbinding van Nederland. Het stuk van Amsterdam naar Utrecht, geopend in 1954, wordt in veel documenten ten onrechte betiteld als de eerste Nederlandse autosnelweg.

Bekijk hieronder: Andere Tijden over de file (2008 - herhaling 2012)