De dag dat Joop de Tour won

Het Nederlandse wielrennen beleeft in de jaren zeventig gouden tijden. De TI-Raleigh ploeg van ploegleider Peter Post is een begrip in het peloton met renners als Gerrie Knetemann, Jan Raas, Henk Lubberding en Hennie Kuiper in de gelederen. Joop Zoetemelk, die bij Franse ploegen rijdt, wordt in dat decennium vijf keer tweede in de Tour de France. Als Hennie Kuiper de ploeg van Peter Post verlaat voor de formatie van Peugeot, ziet Post in Zoetemelk zijn nieuwe kopman. De Raleigh-ploeg heeft op dat moment alles al gewonnen behalve het eindklassement van de Ronde van Frankrijk. Post wil daar in 1980 verandering in brengen. En dat lukt. De 67e editie van de Tour de France wordt een groot succes voor de TI-Raleigh ploeg. Na het uitvallen van de Franse favoriet Bernard Hinault wordt Zoetemelk leider in het algemeen klassement. Die positie zou hij niet meer prijsgeven. De Raleigh-ploeg wint in totaal elf etappes en Joop Zoetemelk rijdt op zondag 20 juli 1980 in het geel de Champs-Élysées op. Na de traditionele rondjes over de statige Parijse boulevard komt hij samen met Gerrie Knetemann over de finish.

De Franse politie schat dat er die zondag bijna honderdduizend Nederlanders in Parijs rondlopen. Het regent dat het giet, maar dat deert de menigte niet. Onder de duizenden Nederlanders ook een bus vol Rippers, mensen uit Rijpwetering, het dorp waar Joop Zoetemelk opgroeide. Naarmate de Tour vorderde en duidelijk werd dat hun Joop de Tour ging winnen, werd het idee opgevat om naar de Franse hoofdstad te gaan. Busmaatschappij Bovo Tours uit het nabij gelegen Roelofarendsveen stelt bussen beschikbaar, zodat op zaterdagmorgen 19 juli 1980 het gezelschap naar Parijs vertrekt.

In de bus wordt gezongen, gedronken en gedommeld. Na ruim zeven uur rijden komen de Rippers aan in Parijs. Op dat moment is de Tourkaravaan enkele kilometers verder, in de Parijse voorstad Fontenay-sous-Bois. De renners maken zich op voor de laatste etappe die zal leiden naar de Champs-Élysées, een dag later.

De zondag begint met verschrikkelijke hoosbuien. Maar al snel staat het op de Champs-Élysées rijen dik met mensen. Overal hoor je ‘Jopie, Jopie, Jopie!’ De Franse politie is overrompeld door het grote aantal Nederlanders dat langs het parcours staat en er wordt streng opgetreden. Voor zwartrijden met de metro of wildplassen op de brede boulevard wordt direct een proces-verbaal opgemaakt. De Nederlanders provoceren op hun beurt de politie met gezang. ‘Zorg dat je erbij komt, bij de politie’, wordt ingezet, waardoor de Franse policiers nog meer op hun hoede zijn; alles wat zij horen is iets met ‘police’…

De Rippers staan op een mooie plek op de Place de la Concorde. Ze vermaken zich met het zingen van Joop-liederen. ‘Wij zijn in Parijs want Joop heeft de Prijs’, gevolgd door ‘Geel staat Joop goed’, op een oud-Hollandse melodie. Tegen vieren komt het peloton voorbij razen. Theo Koomen doet verslag vanaf de motor en rijdt ook langs de Rippers, ‘daar staan ze dan, de mensen uit Rijpwetering, waar Joop een dezer dagen gehuldigd zal worden’, zegt Koomen. Wanneer de winnaar van de Tour de France onopgemerkt over de finish wil rijden, grijpt Gerrie Knetemann in. Hij pakt de hand van Joop en met geheven armen gaat het tweetal over de finish. Zoetemelk heeft eindelijk de Tour gewonnen. De Nederlanders gaan uit hun dak. Ook de Fransen gunnen het Zoetemelk, die al jaren in Frankrijk woont. France Soir kopt: “Le Tour pour le plus français des Hollandais.

Zoetemelk krijgt op het podium de laatste gele trui uitgereikt door Jacques Chirac, de toenmalige burgemeester van Parijs. Uit handen van de Franse president Válery Giscard d’Estaing ontvangt Joop de bijbehorende de bokaal. Minister-president Dries van Agt staat ook op het podium en is de eerste Nederlander die Joop officieel feliciteert met zijn Tourzege. Van Agt zegt hier later over: ‘Het was een bijna volledige omhelzing. Beslist geen kus, zoals weleens wordt gedacht. Maar het was een gewaagde operatie om Joop op die manier te omhelzen. Ik heb hem niet volledig omhelsd enerzijds uit verlegenheid van mijn kant, dat ik zulk een prachtige winnaar mocht huldigen, en anderzijds juist omdat Joop zo bescheiden is. Hij reageerde er ook ietwat ongemakkelijk op.’

De gedenkwaardige omhelzing van de minister-president bleek ook politiek gezien zijn vruchten af te werpen, zoals Dries van Agt in de aflevering van Andere Tijden Sport vertelt: ‘Het had een gunstige electorale uitwerking. Maar let wel, daar deed ik het niet om. In de opiniepeilingen steeg ik, hoewel daar uiteraard later weer dalingen op gevolgd zijn, want het is allemaal vrij betrekkelijk in dit ondermaanse. Maar de bijna-omhelzing met Joop op die regenachtige zondag in juli 1980 deed mij electoraal gezien tijdelijk wel goed’. Het is echter lastig terug te vinden of de opiniepeilingen inderdaad een stijging laten zien. De vertrouwenscijfers voor het kabinet-Van Agt waren relatief gezien vrij hoog, maar uit de cijfers van TNS-NIPO blijkt dat als er al een ‘Joop-effect’ heeft opgetreden, dat van zeer korte duur was. Zoals dat dus gaat in het ondermaanse.

Nat, koud, maar tevreden stromen de eerste Nederlandse supporters na de huldiging naar de metro om terug te gaan naar Nederland. Zo niet enkele honderden supporters. Zij begeleiden Joop naar het hotel waar de Raleigh-ploeg zijn intrek heeft genomen. Zoetemelk wordt zelfs op de schouders genomen. Nog uren zingt de menigte onder het raam van het hotel waar Joop en zijn ploeg de winst vieren. Wanneer Zoetemelk in de raamopening staat, gooit hij zijn gele trui naar beneden die meteen aan stukken wordt gescheurd. Ruud Bakker, de verzorger van Raleigh staat hiernaast en ook hij neemt de winnaar van de Tour nog even op de schouders. Joop, gehuld in een gele onderbroek en een wit shirt, laat de festiviteiten gelaten over zich heenkomen.

Terug in Rijpwetering zijn de voorbereidingen in volle gang voor de huldiging van Joop. Er is echter onduidelijkheid wanneer deze plaats kan vinden. Zoetemelk moet die week allerlei criteriums rijden, waaronder de Acht van Chaam. Hierdoor heeft hij weinig tijd en natuurlijk wil hij geen contractbeuk plegen. De organisatoren van de huldiging in Rijpwetering vertrekken op woensdag naar het Noord-Brabantse Chaam om met Joop zelf afspraken te maken.

Uiteindelijk wordt besloten om de huldiging in Rijpwetering te organiseren op zaterdag 26 juli tussen elf uur ‘s ochtends en vier uur ‘s middags. Op de platte boot van veevoeder Beelen vaart Joop met zijn familie en Peter Post door Rijpwetering, waar alle bruggen opgehaald zijn. Men verwachtte misschien wel dertigduizend mensen, maar dat valt mee; slechts negenduizend mensen komen naar het polderdorp. Maar dat is nog altijd bijna acht keer het inwonersaantal van Rijpwetering. Joop krijgt van de gemeente Alkemade een schaap om mee te terug te nemen naar Frankrijk, gehuld in een gele trui met de tekst ‘Gemeente Alkemade brengt Ripse Joop een aubade’. Het mooiste spandoek hangt echter bovenop de kerktoren van Rijpwetering: ‘Joop bleef geloven. Alle zege komt van boven.’

Wanneer Joop rond vier uur ‘s middags vertrekt om het Criterium in Veenhuizen te rijden, feesten de Rippers nog uren door. De ochtend daarop, zondagochtend, is de rust weergekeerd in het slaperige polderdorpje. Het enige dat nog herinnert aan een week vol rumoer is het spandoek bovenop de kerktoren.

Dit artikel verscheen in de zomereditie van het Historisch Nieuwsblad.